HELVETII

HELVETII

gens nobilissima cuius caput Aventicum olim, unâ cum Sequanis, Celtis sive Gallis proprie dictis attribuuntur a Caefare l. 1. c. 1. 2. et 3. qui illos reliquos Gallos virtute praecedere, omnibusque praestare, et totius Galliae plurimum posse ait: ipsosque et Sequanos ac Aeduos, tres potentissimos et firmissimos totius Galliae populos vocat. Plin. in Belgica illos ponit l. 12. c. 1. Baudr. a Gallia Lugdunensi decerptos postea, et Germaniae attributos esse ait. Duplices fuêre, Antiquiores, quorum auctores praefati, et praeter hos Cic. Plutarch. Strab. l. 4. p. 190. et 308. Tac. Hist. l. 1. c. 67. Flor. etc. meminêre, et Recentiores, qui in priorem locum succeslêrunt. Priores et antiquiores Graecis Ε῾λουίττιοι vel Ε῾λβήττιοι, Latinis Helvetii ac Elvetii, Elvitii ac Helvitii nuncupantur, An ab Helvetico quodam Eructoni fil. Sequani et Allobrogis fratre, ut Vaudi Chronica volunt? An ab Helvetio Herculis fil. Norici, Hunni et Boii fratre, secundum Aventinum? An potius Helvetti, quasi Helvetter appellati fuêre, i. e. Ditis propinqui, ut statuit Glarean. Certe Galli se a Dite patre prognatos praedicant, inquit Caesar l. 7. et Berosus. Ditem in Galliam colonias duxisse, memoriae commendavit: hunc autem Ditem, quem Graeci Plutum vel Plutonem, a Gallis prae ceteris Diis cultum, et Hellum ipsorum linguâ nominatum, nonnulli credunt, Alii illos Helvetios, quasi Held-Vatter, Hetoum Patres: ab Helvo colore quidam, qui inter rufum est et album, teste Salmas. ad Solin. quod hic illis color eximius, denominatos aiunt: Simlerus nihil in hac ae vi et discrepantium opinionum caligine certo definiri posle docet. Illos Caesarloco praefato ex parte una flum. Rheno a Germanis, altera ex parte monte Iura a Sequanis, tertiâ lacu Lemano et fluv. Rhodano a Gallia prov. seu a Gallia Narbonensi dividi, et eorum fines in longitudinem 140. mill. pasl. in latitudinem 80. mill. ex emendatione Cluv. patere, scribit. Rhodanum inter et Rhegum siti, Floro l. 3. c. 10. Eosdem in 4. pagos Tigurinum, Tugenum, Ambronicum et Urbigenum, sec. Cluv. divisos, oppida 12. vicos ad 400. habuisse, memorat. Caesar. Corpora illis plusquam humana Iornand. mirificâ specie et magnitudine, Hirt. celsioris staturae, Ammi. Marcell. procera Liv. fuisle tradid1ere. Celeres Mantuan. facit:

Gens fera, contemptrix animae, consueta per Alpes

Eigere apros, certare ursis, nive candida semper

Per iuga veloces cursu praevertere cervos.

Claudius Cossus, eorum Legatus, facundiâ celebris Tac. Hist. l. 1. c. 69. dicitur: et Causidicos in Helvetia fuisse, Epitaphium testatur antiquum. Habuit quoque Medicos suos et Professores Aventicum, qui in Massiliensi Schola Graecis literis incubuisle leguntur. Sed vicit reliquas laudes militaris glotia, Prima cum Romanis bella gessisle, circa A. M. 2230. ante C. N. 1740. videntur

nonnullis; et Tac. crebras illorum in vicinam Germaniam excursiones, refert. In Italiam, ab Ericone fabro, (qui Româ, ubi artem suam tractabat, in patriam reversus, ficum siccam et uvam, oleique ac vini promissa, secum attulerat) incitati, irrupêrunt, tem pore prisci quinti Rom. Regis A. U. C. 114. Hunc sequutus Aruns Clusinus, vino Italico Helvetios ad opem ferendam emolliit. A. dein M. 3381. cum reliquis Gallis, novâ expeditione, Tuscos suis sedibus expulêrnnt, qui in Lepontiis postea Alpibus, Rhaeto Duce, novas quaesivêre. Ipsam tandem romam a Senonibus Gallis, Helvetiorum auxilio, captam, hosque ingentipraedâ ditatos domum rediisse, testatur Polyb. A. M. 3583. Cimbrorum post haec socii fuêre circa A. M. 3866. quibus per Galliam Hispaniamque late vagantibus, Tigurini, et Tugini rectâ, quâ in Italiam iter est, copias duxêrunt, Cassium que Cons. in Allobrogum finibus praelio superarunt, Liv. Epit.. P. Oros. l. 5. c. 15. I. Caes. Comm. de Bell. Gall. l. 1. c. 1. 2. et 3. Tandem, suasu et hortaru Orgetorigis Gallicam meditati sunt expeditionem, quae illius supplicio cum aliquamdiu suspensa maneret, postea, ne patriae desiderium pulcherrimo conatui moram iniceret, oppida quique sua cum vicis incendêrunt, magno animo meliores quaesituri sedes, sed a Caesare itinere per Genevam prohibiti, dumque per Sequanos iter faciunt, in Heduis difficili et ancipiti praelio, dolo potius, quam virtute victi, foedus cum eo facere, evius mentionem facit Cic. et sedes patrias repetere coacti sunt. Tum libertati vis facta, inprimis postquam ad Vindonislam superatiab Aulo Caecinna circa A. C. 71. provinciis Sequanorum Maximae et Rhaeticae annumerari coepêrunt. Tum coloniae huc deductae, tum Praetores, Praesides, aliique Magistratus huc missi, et iugum utcumque toleratum est, de quo excutiendo, Alemannis iuncti sec. a C. N. secundo consilia agitarunt, variaque pro recuperanda libertate gessêrunt. Tertio postea sec. Alemanni irruptione factâ, urbes Helvetiorum diruêre, a Constantino Chloro ad Vindonissam repressi: qui iterum dein cum constantino, Iuliano, Valentiniano, Gratiano, rem gerentes, Helvetiae partem occuparunt, et in eandem cum Helvetiis gentem, quibus et mores et sermonem miscuêrunt, coaluêre. Unde Aimoin. l. 1. Hest. et Hugo Floriacensis Monachus in Chr. Pagum Helvetiorum Alemannos incolere suâ aetate Scripsêre. Hi recentiores Helvetii Suitones Aventino, Suiceri Volaterrano et Rolvingo, Germ. Schweitzer, vel Eydgnossen, a fordere postea inito, Italice gli Suizzeri, vel. Suizzari, Hisp. los Suiccros, Gall. les Suisses dicuntur, an a Vitis gente Aquilonari: an a Suecis?

—— Constantia Famae

Nempe refert, patrio digressos Sueonas orbe

Auspiciis Gotherice tuis, faustoque Gradivo

His sedem statuisse locis, perque oppitia leges

Sancivisse suas, et longos vegna per annos

Firmavisse manu:

Garislolius Adolphidos l. 10. An potius a pago Suitia, in quo confoederationis initium factum est, dicti? Sic, Imperii per barberas gentes Gothos, Hunnos, Vandalos attriti iugo excusso, Attilam mox infestum sensêre Helvetii, qui infinito pene copiarum numero regionem illorum ingressus, oppida quam plurima solo aequavit. Dein circa A. C. 499. Clodoveo ad Tolbiacum Alemannorum victore, Lucan. Civ. Bell. l. 7. v. 433. et seqq.

Libertas ultra tigrim Rhenumque recessit,

Ac toties nobis iugulo quaesita, negatur,

Germanum Scythicumque bonum:

qui rerum status sub Francis duravit usque ad A. C. 19. Iuxta Cl. Hottingeri calculum, Intra quod tempus, Helvetiorum ope A. C. 540. Mediolanum expugnatum, maximaque in Clerum potestas a Francorum Regibus est collata: sed et Urii, Suitii, Subsylvani ac Heselae vallis incolae, ob res in Italia contra Saracenos praeclare gestas, insignibus privilegiis ornati sunt, ab Ludovico Pio. Exstinctâ postmodum Carolinorum familiâ, Imperio Germanico Helvetii accessêre, ubi iam liberioris aurae afflatus, et novae subinde a Caesaribus, immunitates iis obtigêrunt: quascum Albertus Imp. funditus tollere, novum in Helvetiis principatum moliens, conaretur, tyrannideque inauditâ patientiam populorum tentaret, foederis hinc perpetui A. C. 1308. prima fundamenta iacta sunt, quod cum Austriaci omni nisu dissolvere, et sub grave servitutis iugum Helvetios retrahere pertenderent, hi, omni humanâ ope destituti, ab Im pe ratoribus quoque deserti, et res suas sibi habere iussi, Deo armis eorum benedicente liberratem iam ante C. N. Maioribus usurpatam fortiter recuperarunt, bellis contra hostes eius gestis, supra omnes Europae gentes, incliti: ultimo, post plurima alia, ad Dornacum, arcem Basileae vicinam, praelio victores. Tum Basileae inter Maximilianum I. Imp. et Helvetios pax coalita, libertatique cautum est, circa quam cum difficultates quaedam etiam ad nostram usque aetatem a maleferiatis quibusdam subinde moverentur, illae Ferdinando III. imperante pacificatione Monasteriensi penitus sublatae sunt, A. C. 1649. articulo hac de re Instrnmento pacis inserto. Eormam Reip. quod attinet, eandem fere cum antiquis Celtis, quorum soli dignitatem ruentut, servant, ab omnibus principibus in amicitiam et foedera, quorum duo inprimis celebria; Alterum perpetuum cum domo Austriaca, die Erbeinigung, A. C. 1474. inchoatum, a Sigismundo Archid. Alterum, cum Galliae Rege ad certum tempus; ab Ludovico XI. qui virtutem Helvetiorum praelio San Iacobaeo, prope Basileam, expertus erat, primitus initum; et cum hodierno Rege, A. C. 1663. in 60. Annos de novo percussum: utrumque de fensivum tantum, expetiti. Fidei quoque et fortitudinis rarioris nomine non in fatellitium modo, a plurimis Principibus, lecta ex gente Iu ventus adsciscitur, sed et proximae corporis custodiae

adhibetur, quemadmodum Iul. Caesarem, et Augustum Calagurritanorum manu eundem in finem usos esse apud Suet. legimus, in eo c. 49. De Religione, ut pauca addam: Priores Helverii Iovem coluêrunt, ut in scriptio Paterniaci regerta, duo item loca in Penninis alpibus testantur: Iisdem Apollinem in pretio fuisle, Inscriptiones tum Genevae, tum Avenrici docent. Praeter hos Mercurium venerati sunt, ut ex statu a eius hand pridem Vindonissae adhuc una, et variis locis Mercurii nomen referentibus, patet: EX Deatum numero coluêrunt Isidem, Eponam, Aventiam. Porro Augustorum venerati sunt Numina, Genios item: habuêruntque suos Sacerdortes, Augures, Flamines et Flaminicas. Postquam vero Deo placuit ex Gentilismi his tenebris egregiam gentem eruere, misitilli circa A. C. 177. Lucium quendam, qui in Rhaetia et tigurino pago, strenuum se Evangelii praeconem gessit. S. Mauritius dein sub Diocletiano, inter illos floruit. Post hunc S. Fridolinus, gente Hibernus, Glaronensem regionem et viciniam convertit, sub Chlodoveo l. Francorum Rege, quo tempore S. Severinus apud Agaunenses et Antuates, in magna fuit virtutis fama. S. Columbanus dein et S. Gallus his successêre: duoqueve in Helvetia Episcopatus instituti sunt Aventicensis et Vindonislensis, quorum ille Lausannam, hic Constantiam postea, translatus est. Postquam dein Orbi nox per aliquot saecula incubuit, placuit iterum Deo Helvetia, in qua Evangelicae tubae sonus prae aliis gentibus audiretur, Huldrichi Zuinglii ministerio, qui

ante Lutherum, vel saltem eodem tempore, religionem Christianam in his locis ad primaevam suam puritatem revocare studuit, Pareus in dedic. tom. 3. cuius doctrinam novam non fnisle, fatetur Gullimann. l. 3. c. 5. cum ait: In Helvetra Udalricus Zuinglius, Sacer dotii or dinis, nonnulla quoque nova tradere coepit, aut pleraque, quae olim Arnoldus Brixianus Tiguri docuerat, longâ oblivione, et tenebris damnata, post quadring entesimum annum, in lucem memoriamque revocavit. Itaque ex Cantonibus XIII. Reformationem amplexi sunt Tigurini, Bernates, Basilienses et Scaphusiani: qui de rebus suis deliberaturi Arovii conveniunt: Ex Sociis Sangallenses, Neocomenses et Biennenses. Horum Confessio, quae a gente Helvetica nomen habet, magni in Ecclesia nominis, Synodi Basileae huic fini A. C. 1530. habitae, iussu, conscripta est ab Henrico Bullingero, Oswaldo Myconio, ac Simone Grynaeo: quibus postea additi fuêre Leo Iudae et Casparus megander; sponte insuper Martino Bucero et Wolfgango Fabricio Capitone, operam suam offerentibus. Eam approbarunt tum Wittebergenses Theologi, tum universi Smalcaldici foederis Principes, Hospin. Hist. Sacr. l. 2. c. 156. Lutherus ipse orthodoxam se illam agnoscere, profesus est, Idem l. c. p. 148. Ambros. Wolfius de Concord. Luth. cum Eccl. Helvet. etc. Eandem postea, monitu Friderici III. Elect. Palatini, paulo uberius, thetice et antithetice, exposuit Henr. Bullingerus, A. C. 1565. in cuius iam editae A. C. 1566. consortium accessêrunt, eique subscripsêrunt Ecclesiae Polonicae in Ducatu prim um Zathoriensi et Osuiecimensi, quae A. C. 1572. Sigismundo II. Confessionem hanc in idioma suum translatam obtulêrunt, in Comitiis Warsaviensibus: quibus dein plures in eodem regno se adiunxêrunt, postquam confessione visâ perpensaque Stephanus Rex A. C. 1578. publicum Reformatis Religionis exercitium concessit. Similiter Dcoticae Ecclesiae Andreapoli in Synodo coactae, literis ad Theod. Bezam A. C. 1566. datis, consensum suum testatae sunt. Idem Hungari fecêre, in Synodo Debrecinensi, A. C. 1567. ut alios omittam. Cum Pontisiciis mixti degunt Rhaeti, Glaronenses et Abbatiscellni. Reliqui, quorum conventibus Lucerna destinata est, Latinos ritus porro sequuntur, longe nunc addictius, quam Maiores, quibus imaginum rarior cultus, excommunicationes Romanae non semel neglectae, Indulgentiarumque infrequens mercatus fuerat: imo qui Clerum refrenare, in eum supplicia statuere, Papas officii sui admonere non semel aufi sunt: Unde Nicolaus Underwaldius apud Wimphelingum, ita olim populares suos affari solitus legitur: Nolite confidere in cerimoniis, quas vobis ipsis imposuistis: Nolite arbitrari, quod per sacras liter as Spirttus S. Prohibet, id a vobis solis Deo accepium esse. Gestus et Cerimoniae quaedam inter or andum manifeste et in propatulo fieri possunt. Quasdam autem, inter quas una est brachiorum per modum crucis expansio, non in publico: sed secretissime in intimis penetralibus faciendas sapientissimi patres edocuêrunt. Sita est hodier na Helvetia, Germ. Suitzerlandt, Gall. la Suisse, inter montem Iuram, Lacum Genevensem, Italiam et Rhenum: habetqueve a Sept. Phenum, ab egressu lacus cellensis ad Rauracos usque, si pauca excipiantur; ob Or. Sueviae partem, Comitatum Tirolis, et partem aliquam ditionis Venetorum: a Mer. Bergomates, Mediolanenses, et Pedem ontanos: Ab Occ. Sabaudiam Constatqueve universum Helvetiorum Corpus hodie tribus partibus, quarum I. constituunt Tredecim Populi, quos Galli et Itali Cantones, alii Pagos vocant: quorum Comitia Badae seu Aquis Helveticis habentur. II. Socii et Confoederati. III. Praefecturae Helvetiorum imperio subiectae, quarum

seriern vide infra: plura autem de fortissima hac gente, apud Stumpfium, Stettler. Suicer. Hottinger. Ioh. Bapt. Plantin. Gullimann. Lazium, etc. in chron. et descr. Helvet. Adde Cl. Ottonem Notis ad B. Rhenan. Rer. Germ. l. 1. ubi is de Alemannorum trans Rhenum in Germaniam Primam et partem Maximae Sequanorum, h. e. Helveticorum et Rauracorum, ac in superiores ad Rhenum agros ac Turgaviam, vallemque Poeninam et trans Danubium in Rhetiam primam, P. 206. et seqq. de Vitarum it. Saxonum in Helvetios p. 235. et de Helvetiorum in Germantam, migratione p. 243. prolixe agit. De eadem sic Glarean. in Panegyr. Helv.

Forta ar mis regio, fecundoque inclita partu,

Gens nimium potum exhorrens, gens dedita sacris,

Relligione viret. tota est affabilis, alto

Amne sitim levat, et victu cuntenta minuto est.

Nallae bîc insidiae raptorum, nulla tyrannos

Arx fovet, et nullam timet hîc mer cator Eremum.

O nimium felix patria, ô dignissima laude,

Si quod Maiores duro peperere labore,

Imperium ferves, libramque sequare bilancem

Virginis Astraeae, timeat sua dona cupido:

Imperium pia simplicitas regat. et bona virtus.

Iura ferat senior, venabula laeta iuventus

Dura acuat, subigatque ferox in cote sagittas!

Et paulo post:

Omnia ad exemplum Maiorum pende tuorum:

Omnia respicienda tibi, tu discito Romae

Crescentis mores, tetricos imitare Catones,

Aenedadasque duces, Decios, sidosque Camillos,

Fabritium, Curium, et contr acto polite Coclem.

Bruntus erat nobis, Uro Gulielmus in arvo,

Assertor patriae, vindexque ultorque tyrannûm:

Sic rogo Scipiadae sint nunc, fedeique stupendae

Attilius, sit qui paeem Pyrrho esse negandam

Appius admoneat!

Et quae sequuntur. Pagi seu Cantones Rei publicae helveticae XIII. eo ordine, quo in Comitiis sedent. Tigurum Zurich, foederi perpetuo nomen dedit A. C. 1351. Berna Bern, A. C. 1353. Lucerna, Lucern, A. C. 1332. Uria Uri, A. C. 1315. Suitia Schweitz, A. C. 1315. Subsylvania Underwalden, A. C. 1315. Tugium Zug, A. C. 1352. Glarona Glarus, A. C. 1351. Basilea Basel, A. C. 1501. confecto bello Suevico. Friburgum Friburg A. C. 1481. post finitum bellum Burgundicum. Solodorum Solothurn, similiter. Scaphusia Schaffhausen, A. C. 1501. Abbatiscellani Appenzeller, re liquis se iunxêrunt, A. C. 1513. Socii et Confoederati Helvetiorum. Abbas Sangallensis, cum Tigurnis, Lucernatibus, Suitiis et Glaronensibus, foedus iniit, A C. 1451. Basiliensis Ep. cum 8. Vett. Pagis haud pridem. Biennenses, cum Bernatibus A. C. 1303. et 1367. Constantiensis Ep. post Abbatem Sangall. Geneva cum Friburgensibus A. C. 1509. Bernatibus A. C. 1525. et 1526. Tigurinis A. C. 1584. Mulhausium, cum 13. Pagis foedus iniit A. C. 1515. Neocomenses, peculiari foedere Bernensibus hodie obstricti sunt. Rhaetorum Foedus Canum A. C. 1497. et Foedus Domus Dei A. C. 1498. cum septem Pagis. Rotevilla, in Suevia, cum omnibus, A. C. 1519. Sangallum opp. cum Tigur. Bernensibus, cucernatibus, Suitiis, Tugenis et Glaronensibus, foedus feriit A. C. 1454. Vallesiani Bernensibus se iunxêrunt A. C. 1475. cum 7. dein Pagis Religioni Rom. tautum addictis, A. C. 1533. Praefecturae Helvetiorum. Aquensis Comit. paret 8. veteribus Pagis. Bilitionum, vallis Brunia et Riviera, Suitiis ac Glaronensibus. Italicae Praefecturae, Luganensis, Locarnensis, Mendrisiana et vallis Madiae omnibus Pagis, extra Abbatiscellanos. Liberae Provinciae die Freyen Aempter, 7. vetustioribus. Mutatum, Grandisonum, Eschalenium et Urba, Bernatibus ac Friburgiis. Rhegusca vallis 8. Pagis. Satrunegaunensis Comit. 7. veteribus Cantonibus. Turgoviensis Comit. iisdem, additis Bernensibus, Friburgensibus et Soloduriis, quo ad supremam iurisdictionem. Uzenacum et Castra Rhaetica, Suitiis et Glaronen sibus, etc.